In de kunst wordt Sint-Nicolaas vaak afgebeeld als bisschop, met bijzonderheden uit legenden, omdat veel wonderen aan hem zijn toegeschreven. Daarbij zijn vaak kenmerkende attributen of personen te zien, zoals drie jonge priesterstudenten of kinderen in een kuip, drie gouden ballen, het evangelieboek en een schip. Vele schilderijen van en over de Sint laten huiselijke taferelen zien. Hierbij worden lieve kinderen veelal beloond met wat snoep en stoute kinderen bestraft met een roe als geschenkje.
Nicolaas is door vele schilderijen, fresco’s, op iconen, door mozaïeken en sculpturen typerend weergegeven. Hierdoor is hij meteen herkenbaar met grijs, krullend kort haar, rozig gezicht, breed en hoog voorhoofd, ingevallen slapen en wangen, lang gezicht, scheefstaande neus, wat diepliggende, grote ogen, spitse kin en sprekende gelaatstrekken. Wordt Nicolaas geheel getoond, dan zijn blote voeten in sandalen zichtbaar.
In het stadhuis van ‘s-Hertogenbosch hangt een imposant schilderij in de opgang van de herentrap. Het schilderwerk “Sint-Nicolaas als patroon van het Beenhouwersgilde” toont Nicolaas, drie kinderen in de ton, schapen, engelen en runderen. Het kunstwerk uit 1789 is gemaakt door Quirinus van Amelsfoort (1762-1820) en Niclaudius Frederik Knip (1741-1808). De afmetingen van het kunstwerk zijn 220 cm bij 530 cm.
Op schilderijen en iconen wordt de heilige Nicolaas meestal verbeeld met een pallium. Dit kledingstuk draagt hij om de hals. Het is vergelijkbaar met een grote stola en hierop staan bij Nicolaas vijf kruisen afgebeeld. Deze symboliseren de vijf kruiswonden van Jezus. Oorspronkelijk is een pallium een lange, witte en wollen schoudermantel en wordt gedragen bij de oude Grieken en later bij de Romeinen. In de liturgie van de katholieke en anglicaanse kerk heeft een pallium twee afhangende banden, namelijk een aan de voorkant en een aan de rugzijde
De heilige Nicolaas wordt niet alleen afgebeeld op schilderijen, door fresco’s en beeltenissen, maar ook op iconen.
Geplaatst: 3 januari 2023
Laatst gewijzigd: 15 mei 2024