De Heilige Nicolaas neemt in het grote legioen van bijzondere personen een markante plaats in. Immers, het lijkt wel een oneindige rij patroonschappen die rust op de schouders van Nicolaas. Dit bewijst, dat er een enorm groot vertrouwen in hem wordt gesteld, door onder meer advocaten, bakkers, bankiers, handelaren, huwbare vrouwen, kinderen, prostituees, studenten en zeelieden. De Heilige Nicolaas is hun beschermer en redder. De beleving onder miljoenen mensen maakt Nicolaas tot een ongekend grote volksheilige.
In dit deel wordt aandacht geschonken aan allerlei aspecten, die met de heiligheid van Nicolaas verband houden, namelijk
– heilige geworden
– bilocatie
– verschijningen
– vergelijking met Jezus
– cultus
– bekendheid
– keizerin Theophano
– patroonheilige
– huwelijk
– Oosters-Orthodoxe Kerk
– Rusland
– medaillons
– kunst
– iconen
– relatie met de heilige Barbara
– zes december
~~~
HEILIGE GEWORDEN
Een heilige kent een vroom bestaan, waar dapperheid en toewijding groots zijn. De titel “heilige” wordt toegekend aan een overledene, die op een opvallende wijze “De Boodschap Van Liefde” inhoud heeft gegeven en door zijn of haar tussenkomst of voorbeeld mensen heelt ofwel geneest. Dit past naadloos bij Nicolaas, want er zijn vele legenden en verhalen, die aantonen dat hij het christelijk geloof heeft beleefd en verkondigd. Nicolaas kiest steeds voor het verlenen van steun aan armen, noodlijdenden en verdrukten.
Nicolaas is, na Jezus en Maria, de meest vereerde heilige van het christendom. Hij is een sterk verdediger van het christelijk geloof. Van de Heilige Nicolaas zijn vele verhalen van naastenliefde bekend, waardoor hij met recht “heilige” wordt genoemd.
Nicolaas leeft in het einde van de 3e en begin van de 4e eeuw. Er is dan geen centrale regie vanuit de Kerk van Rome aangaande benoemingen tot bijvoorbeeld bisschop en het heilig verklaren van een gestorvene. In die tijd zijn dergelijke plechtigheden lokale aangelegenheden.
Na de dood van Nicolaas ontstaat er onder de lokale bevolking al snel een grote verering voor hem. Mensen zien Nicolaas als een zeer voorbeeldig persoon en daardoor als heilige. Rond het jaar 550, zo’n 200 jaar na het overlijden van Nicolaas, gaan er al lokale, regionale en bovenregionale Nicolaasverhalen van de ene generatie over op de volgende. Hierdoor krijgt Nicolaas steeds meer de status van heiligheid. Nicolaas wordt dan de Heilige Nicolaas of Sint-Nicolaas.
Nicolaas is heilig geworden, doordat er wonderen hebben plaatsgevonden tijdens en na zijn leven op aarde. Nicolaas is een belijder die door God is uitverkoren om door woorden en daden wonderen te verrichten. In de levensverhalen en legenden van Nicolaas komen vele wonderen voor, zoals het weigeren van de moederborst op vastendagen, als baby meteen rechtop staan in het badje, het redden van zeelieden tijdens stormen, ter dood veroordeelde generaals redden en het voeden van de hongerende bevolking van Myra.
Nicolaas is geen gecanoniseerde heilige of heilig verklaarde persoon, omdat hij door mensen al als heilige werd gezien, voordat er regels kwamen. In de middeleeuwen is de canonisatie in handen van één of meer bisschoppen. Later is de uitgebreide regelgeving gekomen om tot heiligverklaring of canonisatie in de Katholieke Kerk te komen. Officiële heiligverklaringen zijn dus van later datum.
Geplaatst: 9 mei 2021
~~~
BILOCATIE
Het gelijktijdig aanwezig zijn van een lichaam op twee plaatsen wordt bilocatie genoemd. Op twee plaatsen gelijktijdig te verschijnen is zeer weinigen gegeven, namelijk Jezus, Maria, Antonius van Padua (1195-1231), Pater Pio van Pietrelcina (1887-1968) en Nicolaas van Myra. Buiten Jezus en Maria, is Nicolaas de oudste heilige met een wonder door zich op eenzelfde moment op twee plaatsen te laten ervaren. Dit betreft “de legende van de drie generaals”, waarin keizer Constantijn I de Grote (Flavius Valerius Constantinus), die leefde van ±280 tot in 337, in de nacht bezoek krijgt van Nicolaas en dit gebeurt ook bij de raadgever van de keizer, Flavius Ablabios, die van 329 tot 338 de keizer adviseert. De kwaliteit van bilocatie heeft sterk bijgedragen tot de heiligheid van Nicolaas.
Geplaatst: 9 mei 2021
~~~
VERSCHIJNINGEN
Nicolaas krijgt verschijningen in zijn leven en hij verschijnt aan mensen. De verschijningen aan Nicolaas gebeuren door Jezus Christus en de Moeder Gods.
Jezus Christus verschijnt aan Nicolaas vlak voor de wijding tot bisschop, om hem aan te sporen zijn godsdienstige missie te realiseren.
Jezus en de Moeder Gods verschijnen aan Nicolaas als hij in de gevangenis verblijft. Hij zit in de cel naar aanleiding van zijn gewelddadig optreden tegen Arius op het Concilie van Nicea. Nicolaas krijgt van Jezus en Maria zijn bisschoppelijke waardigheden terug en hij wordt uit de boeien bevrijd.
De Heilige Nicolaas verschijnt aan veel mensen, zoals aan mensen op zee in nood.
De Moeder Gods en de Heilige Nicolaas verschijnen in Rusland aan koster Joeri. Nicolaas kijkt eerbiedig toe, als Maria de koster toespreekt. Maria geeft Joeri opdracht om het te plaatsen ijzeren kruis van de kloosterkerk te vervangen door een houten kruis, omdat haar Zoon aan een houten kruis is gestorven. Dit is meermaals uitgebeeld op een “Besednaja(onderwijzende)-icoon”. Dit is een Moeder Gods-icoon, waar Maria onderwijzend aanwezig is. Als de koster bij de kerk aankomt en vertelt over de bijzondere gebeurtenis, wordt hij niet geloofd. Op het moment dat het ijzeren kruis op de toren wordt geplaatst, komt er plots een flinke windvlaag en de bouwvakker en het kruis vallen van de toren. Echter, op wonderbaarlijke wijze is de man ongedeerd. Hierdoor wordt besloten alsnog een houten kruis op de toren te plaatsen.
In de 2e helft van de 16e eeuw wordt op de plaats van de verschijning het Nicolaas-Besednaja-klooster gesticht, nabij de stad Sint-Petersburg. De initiatiefnemer is Tsaar Vasili Ivanovitsj Sjoejski (1552-1612).
Geplaatst: 9 mei 2021
~~~
VERGELIJKING MET JEZUS
Nicolaas onderscheidt zich in het leven door het tonen van barmhartigheid, gerechtigheid, moed, naastenliefde en vergevingsgezindheid. Deze karaktertyperingen zijn ook aanwezig bij Jezus Christus.
Er zijn nog meer parallellen te trekken tussen Jezus en Nicolaas. Beiden verschijnen aan mensen, verrichten wonderen, zijn godvruchtig, brengen mensen in beweging naar God en zetten hen tot nadenken aan. De vijf kruisen op de kleding van Nicolaas verwijzen naar de vijf wonden van Jezus en deze komen vooral op Goede Vrijdag ter sprake.
Gezien de vergelijkingen tussen Jezus en Nicolaas is het verklaarbaar, dat Nicolaas, evenals Jezus, menig keer op een ezel wordt afgebeeld.
Geplaatst 9 mei 2021
~~~
CULTUS
De Heilige Nicolaas kent een grote persoonscultus, waarbij er een sterke verering voor hem is en deze heeft zich wereldwijd verbreid.
In de loop van de eeuwen heeft Sint-Nicolaas een bijzonder indrukwekkende cultus weten op te bouwen. Deze verering is zeer sterk geworden door legenden van het redden van mensen in nood en deze waarin kinderen voorkomen. Hoe meer legenden over Nicolaas worden verspreid, hoe meer de verering voor de Heilige Nicolaas toeneemt. Zeer sterk is de verering voor hem in de Oosters-Orthodoxe Kerk en de Russisch-Orthodoxe Kerk, waar veel iconen van Nicolaas aanwezig zijn in kerken en huizen.
Voor de verspreiding van de Nicolaascultus naar West-Europa zorgen niet alleen vorsten en vorstinnen, maar ook Vikingen en handelaren. Een deel van de Noormannen heeft de keizerlijke wacht gevormd in Constantinopel, waar vele legenden van de Heilige Nicolaas worden verteld. In de 7e eeuw begint de openbare verering voor Nicolaas in Europa en wel in landen, die later Italië vormen.
De Nicolaascultus stijgt nog meer als het stoffelijk overschot van Nicolaas van Myra naar Bari wordt overgebracht. De groeiende internationale handel draagt ook bij aan de Nicolaascultus en de daaruit voortvloeiende bouw van kerken die worden toegewijd aan de Heilige Nicolaas. Ook groeit het aantal broederschappen en gilden, die de naam Sint-Nicolaas dragen.
De verering van de Heilige Nicolaas gebeurt door miljoenen mensen. Zij voelen zich door hem geraakt vanwege zijn werkzame leven, de later ontstane, veelzeggende legenden en de betekenis die aan hem wordt toegekend.
Sint-Nicolaas doet veel, zoals:
-beschermt mensen
-geeft beschutting voor mensen in nood
-helpt zeevarenden tijdens stormen
-komt reizigers in gevaar te hulp
-wekt mensen op uit de dood
-verhoort gebeden van vrouwen die verlangen naar een kind
-ontmaskert bedriegers
-neemt het op voor valselijk beschuldigden
-hekelt en bestrijdt het geloof in heidense goden
-laat onschuldige gevangenen vrijspreken
-verdrijft de duivel uit mensen
-brengt verloren kinderen terug
-zorgt voor echtgenoten
-stuwt mensen verder die verlangen naar naastenliefde
-toont zich barmhartig
-overleeft de Reformatie
-komt op de derde plaats na Jezus en Maria
-laat zich niet verdrijven door de Russische Revolutie
-bedeelt velen met geschenken.
Geplaatst 9 mei 2021
~~~
BEKENDHEID
De vermaardheid van Sint-Nicolaas neemt na zijn dood meer en meer toe. Bernard Leib (1893-1977) stelt in zijn werk “Rome, Kiev et Byzance à la fin du XIe siècle” uit 1924, dat de bekendheid van de heilige in de 6e eeuw al groot is in verscheidene landen en streken. Hij vermeldt dat vanuit Constantinopel de faam van Nicolaas is verbreid over het gehele Byzantijnse Rijk, in de Balkan-landen en Klein-Azië. Nog verder gaat de vermaardheid van de Heilige Nicolaas en wel naar Sicilië en komt vervolgens in Calabrië, Egypte en Palestina.
Geplaatst: 11 juli 2021
~~~
KEIZERIN THEOPHANO
Voor de groei van de cultus van Sint-Nicolaas heeft met name keizerin Theophano gezorgd. Zij trouwt op 12-jarige leeftijd en wordt daardoor keizerin van het Heilige Roomse Rijk.
Door het huwelijk van Keizer Otto II (955-983), die ook hertog der Saksen en koning van Duitsland en Italië is, met de 12-jarige, Byzantijnse prinses Theophano (±960-991) in 972 verspreidt de verering van de Heilige Nicolaas zich sterk verder in het westelijk deel van Europa. De keizerin is een zeer diepgelovige vrouw en toont een grote verering voor Sint-Nicolaas. Zij zorgt voor de bekendheid van Nicolaas in het gebied rond de Middellandse Zee en in de landen en streken ten noorden van de Alpen, waaronder de huidige naties Duitsland, België en Nederland. Dit gebeurt in de 10e en 11e eeuw.
De keizerin schenkt de Dom van het Duitse Worms een Nicolaasreliek. Vanuit deze stad gaat de Nicolaasverering verder over West-Europa. Keizerin Theophano sterft in het jaar 991 op de Valkhofburcht te Nijmegen, waar nog steeds een Nicolaaskapel staat met uitzicht op de rivier de Waal.
Geplaatst 9 mei 2021
~~~
PATROONHEILIGE
Een patroon is een beschermer. Een patroonheilige, beschermheilige, schutsheilige of schutspatroon is in de katholieke kerk een heilige of een engel die beschermer is van een beroepsgroep, gilde, ambacht, vakman, individu, land, kerk, plaats of streek. Een patrocinium is een patroonsfeest van een kerk. Zo zijn vele kerken toegewijd aan de Heilige Nicolaas, waar op 6 december, de sterfdag van Sint-Nicolaas van Myra, een feestelijke herdenking plaatsvindt. De patroonheilige kan worden aangeroepen bij onder meer tegenslag, ziekte, noodsituatie, reis, werk, studie en liefde. De beschermheilige kan ook zijn of haar naam bij het doopsel aan iemand geven en velen hebben de doopnaam van Nicolaas of hiervan een afgeleide naam. Andere benamingen die met beschutting een relatie hebben zijn beschermheer en beschermvrouw. De Heilige Nicolaas wordt de meest menselijke van alle heiligen genoemd en ook dit verklaart dat zijn naam vaak wordt gebruikt.
Vervolgens worden belicht:
-groepen
-relaties met legenden
-aanroepingen
-persoonsnamen
-naamdag
-plaatsnamen
-landen
-pausen
-tsaren
-koning
GROEPEN
De Heilige Nicolaas is de patroonheilige van een ongeëvenaard aantal beroepsgroepen van meer dan 40, waarvan een deel tot het verleden behoort. Deze groepen en organisaties zijn:
-advocaten, de beëdigde rechtsgeleerden, die beroepsmatig adviezen geven en rechtskundige bijstand verlenen, die ook beklaagden en belanghebbenden verdedigen
-apothekers, de gediplomeerde personen die bevoegd zijn geneesmiddelen te bereiden en te verkopen
-bakkers, de makers en verkopers van brood, koeken en pepernoten
-banketbakkers, als bereiders en aanbieders van gebak, taarten en banketletters
-bankiers, hoofden en eigenaren van een bank en geldbeheerders
-binnenschippers, de varenden op de wateren van een land
-brandweerlieden, leden van een nooddienst belast met het blussen van ongewenst vuur en het bestrijden van de gevaren van onder andere vuur
-brouwers, bereiders en verkopers van veelal alcoholhoudende dranken van lichtgeel tot donkerbruin, zoals bier
-dokwerkers, de in de haven en aan boten werkenden
-droogscheerders, die laken maken
-gevangenen, die van de vrijheid zijn beroofd door in verzekerde bewaring te zijn
-handelaren, de in- en verkopers van goederen
-herbergiers, personen die een logement hebben waar mensen tijdelijk kunnen verblijven en waar ook dranken en spijzen kunnen worden genuttigd
-huwbare vrouwen, mensen van het vrouwelijk geslacht in de leeftijd om in de echt te worden verbonden
-juristen, de geleerden van het recht
-kaarsenmakers, vervaardigers van staven van stearine of was, met in het midden een pit van katoendraad of vlas, die aangestoken kan worden en verlichting geeft
-kaasmakers, bereiders van zuivelproducten om van gestremde melk spijs te maken en te verkopen
-kantwerkers en kantverkopers,
-kinderen, jonge en kleine, onvolwassen mensen
-kistenmakers, vervaardigers van houten bergmeubels, doodkisten, langwerpige of vierkanten getimmerde planken met of zonder deksel
-kleermakers, vervaardigers van kleding
-klerenkopers, personen die bestande, oude kleding kopen om deze te verwerken tot betere kleding en weer te verkopen
-knopenmakers, die platte, ronde schijfjes maken van been, hout of metaal om aan kleren of gebruiksvoorwerpen te bevestigen
-kooplieden, die handel drijven in het groot of klein in aantal
-korenhandelaren, die graan in- en verkopen
-kruideniers, kleinhandelaren in koloniale en grutterswaren, die specerijen en levensmiddelen worden genoemd, zoals bier, bonen, boter, dranken, erwten, jam, kaas, koffie, koeken, limonade, meel, margarine, noten, snoep, soeppoeder, suiker, thee, wijn, zeep en zout
-kuipers, makers van vaten en tonnen om erin goederen of dranken te bewaren
-leraren, de gevers van onderwijs
-marskramers, venters, verkopers, die met waren rondgaan
-matrozen, schepelingen, de zeelieden van de laagste rang of geen rang
-molenaars, exploitanten van een werktuig om granen fijn te malen
-notarissen, de openbare ambtenaren, die zijn bevoegd authentieke akten te verlijden, deze in bewaring te houden en er afschriften van te geven
-olieslagers, de persers van olie uit zaden
-pelgrims, bedevaartgangers, personen die plaatsen bezoeken om devotie te tonen aan een heilige
-poeliers, de slachters van vogels en wild en het verkopen van de waren
-prostituees, publieke vrouwen en mannen, die in hun beroep anderen lichamelijk en mentale diensten bewijzen
-rechters, personen die een overheidsambt bekleden en zich, in alle billijkheid, uitspreken over een zaak
-reders, de scheepsexploitanten, die een of meer schepen uitrusten en in de vaart brengen
-reizigers, personen die plaatsen, streken en landen bezoeken
-schippers, de gezagvoerders van kleine schepen
-schoenmakers, vervaardigers en verkopers van voetbekleedsels en de reparatie daarvan
-scholieren, jonge mensen die lager of middelbaar onderwijs volgen
-slachters, de doders van vee om vlees te bereiden en te verkopen
-slagers, de slachters van dieren die vervolgens het vlees verkopen
-stoelenmakers, vervaardigers van meubilair om op te zitten
-studenten, de volgers van hoger onderwijs
-valselijk beschuldigden, op onjuiste wijze en ten onrechte betichte personen, die wat ten laste worden gelegd
-veerlieden, de buurtschippers met vaste routes en overzetters van personen, voertuigen en goederen
-wijnhandelaren, in- en verkopers van veelal alcoholhoudende dranken die uit druivensap zijn bereid
-winkeliers, die koopwaren aanbieden in een vaste standplaats
-zeelieden, het zeevolk dat het beroep heeft met een boot op zee te varen om goederen en personen te vervoeren
-zeepzieders, de makers van zeep en reinigingsmiddelen
-zeereizigers, de mensen die per boot plaatsen en landen bezoeken
-zeevarenden, beoefenaren van het varen op uitgestrekte wateren
-zoekers, die moeite doen om iets te vinden dat verloren of te bereiken is.
RELATIES MET LEGENDEN
De legende van de huwbare dochters legt verbanden met de beroepsgroepen bakkers, banketbakkers, bankiers, huwbare vrouwen en prostituees.
Advocaten, gevangenen, juristen, notarissen, rechters en valselijk beschuldigden ontleden hun patroonheilige aan de legende van de drie generaals.
Het mirakel van het kind in het badwater heeft betrekking op het patroonschap van jonge kinderen en als bescherming van zeepzieders.
Bij de legende van de drie priesterstudenten zijn de groepen brouwers, herbergiers, kinderen, kistenmakers, kuipers, leraren, poeliers, scholieren, slachters, slagers, studenten en wijnhandelaren.
Het verhaal over flessen olie in zee heeft betrekking op brandweerlieden, kaarsenmakers, olieslagers en pelgrims.
Bij dokwerkers, handelaren, kooplieden, korenhandelaren, molenaars en winkeliers is de relatie met de legende met het graanwonder.
Het verhaal van het terugkrijgen van gestolen waar betreft zoekers.
Binnenschippers, matrozen, reders, reizigers, schippers, veerlieden, zeelieden, zeereizigers en zeevarenden hebben Nicolaas als patroon door de legende van het redden van mensen in nood op zee.
Apothekers kennen hun patroonheilige door het manna van de Heilige Nicolaas.
Schoenmakers hebben Sint-Nicolaas als patroon door het gebruik van het zetten van de schoen.
AANROEPINGEN
Bij een beeltenis van een beschermheilige worden vaak kaarsjes aangestoken, waarbij een intentie of bedoeling wordt uitgesproken. Ook worden kaarsjes gebrand om de beschermheilige te bedanken.
De heilige Nicolaas wordt aangeroepen tegen:
-bliksem en donder
-foutieve oordelen
-gevaren op zee en land
-onvruchtbaarheid
-oorlogsgevaar
-plotse dood.
Hij wordt aangeroepen voor:
-bevrijding van gevangenen
-terugkrijgen van verloren voorwerpen
-het ontvangen van kracht.
PERSOONSNAMEN
Nicolaas, in het Grieks “Nikòlaos”, hetgeen staat voor “overwinnaar van het volk”, heeft wereldwijd heel wat namen, als Nicolas, Nikolaus en Nikolaj en miljoenen mensen dragen de naam Nicolaas, of hiervan een afgeleide.
Sinds de 5e eeuw hebben vele dopelingen de naam Nicolaas ontvangen of een daarop betrekking hebbende naam. Nicolaas is dan ook van velen de patroonheilige, namelijke de heilige naar wie een dopeling bij het doopsel de naam ontvangt. Afgeleide namen van Nicolaas zijn onder meer Claasje, Claes, Clasien, Clasina, Claus, Co, Cola, Coleta, Colette, Coletus, Colien, Colijn, Colin, Colinda, Colla, Klaas, Klaasien, Klaasje, Klas, Klasina, Klaske, Klaus, Klazina, Klazine, Kolya, Miklas, Miklós, Nic, Nichus, Nick, Nicky, Nico, Nicola, Nicole, Nicoletta, Nicolette, Nicoline, Niek, Niekel, Niekje, Niels, Nigel, Niki, Nikias, Nikie, Nikita, Nikki, Nisse en Nyk.
NAAMDAG
De naamdag is de jaarlijkse gedenkdag van de heilige, naar wie een katholiek of orthodox is genoemd bij de doop en de doopnaam van de heilige heeft ontvangen. De naamdag is de sterfdag van de heilige. Voor de Heilige Nicolaas dit 6 december.
In landen als Italië, Griekenland, Hongarije, Polen, Rusland, Servië, Slowakije en Tsjechië is de naamdag belangrijker dan de verjaardag. Het vieren van een naamdag gaat gepaard met feestelijkheden, daarbij zijn er bloemen, dranken, gebak, cadeautjes en wordt er gedanst.
Het maakt geen verschil of een naam tot een mannelijke of vrouwelijke heilige behoort, want vrijwel alle namen kunnen aan een dochter of zoon worden gegeven. Voor de Heilige Nicolaas zijn dit bijvoorbeeld voor een dochter een naam als Nicole en voor een zoon Nico. Zie hiervoor de vorige paragraaf “persoonsnamen”.
PLAATSNAMEN
In vele landen hebben talrijke plaatsen de Heilige Nicolaas van Myra gekozen als patroonheilige, zoals het Italiaanse Bari.
In België zijn dit onder meer: Buggenhout, Dessel, Diksmuide, Ieper, Keiem, Koolkerke, Leke, Oostduinkerke, Rekkem, Sint-Niklaas, Slijpe en Waterland-Oudeman.
De Nederlandse provincie Friesland kent heel veel plaatsen met de Heilige Nicolaas van Myra als patroonheilige, zoals Blesdijke, Blija, Cornjum, Firdgum, Midkem, Nijeholtpade, Oosterwierum, Oost-Vlieland, Sint-Nicolaasga, Surchum en Wieuwerd. Verder komen in Nederland nog meer plaatsen voor met de Heilige Nicolaas als beschermheilige, waaronder Amsterdam, Blankenham, Broekhuizen, Denekamp, Deventer, Dwingelo, Edam, Ellecom, Haren, Heythuysen, Kampen, Kuinre, Oldemarkt, Ontswedde, Oosterwolde, Valkenswaard, Zoetermeer en Zalk.
Nicolaas is ook zichtbaar in stadswapens, waaronder in Vlaanderen in het wapen van Sint-Niklaas en in het Nederlandse Noord-Brabant in dat van Valkenswaard.
LANDEN
De Heilige Nicolaas is de patroon van Griekenland en Rusland. Vooral in Rusland is hij, naast Jezus en Maria, een zeer veel vereerde heilige.
Ook is de heilige Nicolaas de patroon van het Franse Lotharingen.
PAUSEN
In de Katholieke Kerk zijn er 5 pausen geweest met de naam Nicolaas. Deze pausen zijn, met tussen haakjes hun ambtsperiode:
-Paus Nicolaas I (858-867), wordt ook wel Nicolaas de Grote (±820-867) genoemd en deze Italiaan wordt als heilige vereerd in de Katholieke Kerk,
-Paus Nicolaas II (1058-1061), de Fransman is geboren met de naam Gérard de Bourgogne (990-1061),
-Paus Nicolaas III (1277-1280), deze Italiaan heeft de eigen naam Giovanni Gaetano Orsini (1216-1280),
-Paus Nicolaas IV (1288-1292), hij is Italiaan met de naam Girolamo Masci d’Ascoli (1227-1292),
-Paus Nicolaas V (1447-1455), deze Italiaan is geboren als Tomasso Parentucelli (1397-1455).
Het hoogtepunt van de katholieke Nicolaascultus bevindt zich in de periode 1277-1292, want er zijn dan twee pausen met de naamkeuze Nicolaas.
TSAREN
In Rusland zijn er twee tsaren (keizers), die de naam Nicolaas kiezen, namelijk Tsaar Nicolaas I en Tsaar Nicolaas II.
Tsaar Nicolaas I is Nicolaas Pavlovitsj (1796-1855) en is tsaar van 1825 tot in 1855.
Tsaar Nicolaas II is Nicolaas Aleksandrovitsj (1868-1918) en is tsaar van Rusland in de periode 1894-1917. De tsaar is ook grootvorst van Finland en Koning van Polen. Tsaar Nicolaas II is de laatste tsaar van Rusland. Deze tsaar wordt als leider afgezet op 15 maart 1917 door het nieuwe communistische regiem. In de Orthodoxe Kerk is Tsaar Nicolaas II en zijn gezin belangrijk. Hij en zijn gezinsleden zijn heilig verklaard op 14 augustus 2000.
KONING
De eerste en laatste koning van Montenegro is Nicolaas Petrovic Njegos, die leefde van 1841 tot in 1921. Hij is koning Nicolaas I van 1910 tot in 1918. Veelal is hij Nikita genoemd.
Geplaatst: 9 mei 2021
Laatst gewijzigd: 28 maart 2023
~~~
HUWELIJK
Aan het heilige Nicolaas worden niet alleen wonderen toegeschreven, ook beschermt hij menigeen. De rubriek “patroonheilige” besteedt hier aandacht aan. Een bijzondere rol vervult Nicolaas bij mensen die verlangen naar een geliefde.
In de legende van “de drie huwbare dochters” ligt de basis voor de huwelijksrol van Nicolaas. Nicolaas bezorgt hen geld voor een bruidsschat en vervolgens kunnen de drie jonge vrouwen in het huwelijk treden. De heilige Nicolaas bezit dan ook de gave geliefden voor anderen te vinden. Hij wordt dan ook “Hylickmaecker” ofwel “huwelijksmakelaar” genoemd. Hieruit volgt dat aan de heilige Nicolaas wordt gevraagd voor een geliefde te zorgen.
Geplaatst: 9 november 2023
~~~
OOSTERS-ORTHODOXE KERK
Het Griekse woord “Orthodox” betekent op de juiste wijze brengend en dit overeenkomstig de voorschriften van het geloof. De verering van de Heilige Nicolaas is, buiten Myra, begonnen in de Byzantijnse Kerk. In de Oosters-Orthodoxe Kerk manifesteert deze verering zich nadrukkelijk en dit uit zich tot heden. In deze kerk is hij naast Maria geplaatst en bijgevolg een van de belangrijkste heiligen. Nicolaas heeft de hoge titel van “medeverlosser met Christus”. Hij wordt gezien als een “apostelgelijke”. Wekelijks worden de apostelen en ook de Heilige Nicolaas op donderdag gevierd. Bijgevolg is ook de donderdag een feestdag voor de Heilige Nicolaas.
Geplaatst 9 mei 2021
Laatst gewijzigd: 30 januari 2023
~~~
RUSLAND
De Heilige Nicolaas is de beschermer van het land Rusland en van het Russische volk, ongeacht het geloof van de mensen. Hierdoor is hij onlosmakelijk verbonden met dit land en de bevolking. In Rusland is de verering van de Heilige Nicolaas, de wonderdoener, groter dan waar ook ter wereld. De enorm geuite toewijding en toegekende waardering voor Nicolaas zijn zo groot dat dit zich typeert in het gezegde: “Als er geen God is, is er Nikola nog.” In Rusland zien en noemen de gelovigen Nicolaas als de 13e apostel. Naast Maria, de Moeder Gods, is Nicolaas in Rusland de meest vereerde heilige, die daar Nikola, de barmhartige en Nikola, de wonderdoener wordt genoemd.
Daarnaast heeft de naam “Nicolaas de Barmhartige” bij veel Russen de voorkeur. Barmhartig wil zeggen menselijk, goed, steeds klaarstaan om de zorgen van de gelovigen te begrijpen en hen te helpen bij moeilijkheden. Hierdoor wordt de heilige Nicolaas vaak aangeroepen.
De Russische Revolutie van 1917 en het daarop volgende communistische regime hebben de positie van Nicolaas niet aangetast.
In Rusland staan in zowat alle kerken een of meer iconen van Nikola. Hij is ook in heel wat gezinshuishoudens vertegenwoordigd door middel van een icoon. Tot Nikola wordt veel gebeden thuis en in Russisch-Orthodoxe Kerken, want hij is de eeuwige beschermer van Rusland. Een kort gebed typeert dit: “Nikola, waar U ook bent, kom ons te hulp”.
In geen enkel land heeft de bevolking zich zo vaak in handen van Nicolaas gelegd als in Rusland.
Geplaatst: 9 mei 2021
Laatst gewijzigd: 17 januari 2024
~~~
MEDAILLONS
Van de Heilige Nicolaas zijn heel wat medaillons gemaakt. Veelal wordt een zilveren medaillon gedragen om de hals. Ook wordt een rond, ovaal of hartvormig sieraad met het portret van Nicolaas meegedragen in de portemonnee.
Door het dragen van een medaillon met de Heilige Nicolaas vergezelt hij steeds de drager en is Nicolaas er een steun voor. Hierdoor geniet de drager bescherming van de Heilige Nicolaas.
Geplaatst: 9 mei 2021
~~~
KUNST
In de kunst wordt Sint-Nicolaas vaak afgebeeld als bisschop, met bijzonderheden uit legenden, omdat veel wonderen aan hem zijn toegeschreven. Daarbij zijn vaak kenmerkende attributen of personen te zien, zoals drie jonge priesterstudenten of kinderen in een kuip, drie gouden ballen, het evangelieboek en een schip. Vele schilderijen van en over de Sint laten huiselijke taferelen zien. Hierbij worden lieve kinderen veelal beloond met wat snoep en stoute kinderen bestraft met een roe als geschenkje.
Nicolaas is door vele schilderijen, fresco’s, op iconen, door mozaïeken en sculpturen typerend weergegeven. Hierdoor is hij meteen herkenbaar met grijs, krullend kort haar, rozig gezicht, breed en hoog voorhoofd, ingevallen slapen en wangen, lang gezicht, scheefstaande neus, wat diepliggende, grote ogen, spitse kin en sprekende gelaatstrekken. Wordt Nicolaas geheel getoond, dan zijn blote voeten in sandalen zichtbaar.
In het stadhuis van ‘s-Hertogenbosch hangt een imposant schilderij in de opgang van de herentrap. Het schilderwerk “Sint-Nicolaas als patroon van het Beenhouwersgilde” toont Nicolaas, drie kinderen in de ton, schapen, engelen en runderen. Het kunstwerk uit 1789 is gemaakt door Quirinus van Amelsfoort (1762-1820) en Niclaudius Frederik Knip (1741-1808). De afmetingen van het kunstwerk zijn 220 cm bij 530 cm.
De heilige Nicolaas wordt niet alleen afgebeeld op schilderijen, door fresco’s en beeltenissen, maar ook op iconen.
Geplaatst: 3 januari 2023
~~~
ICONEN
Een icoon is een gelijkenis, namelijk een religieus-christelijke afbeelding van een heilige. Het woord “icoon” is afgeleid van het Griekse woord “Eikon”, dat afbeelding, beeld en portret betekent. Een icoon is een gelijkenis, een religieus-christelijke afbeelding; op een icoon komen kunst en religie samen. Kenmerkend voor een geschilderde icoon is dat deze is gemaakt op een houten paneel. In de loop van de tijd zijn vele heiligen afgebeeld doo iconen. Echter, buiten Onze-Lieve-Vrouw, is de Heilige Nicolaas de meest vereeuwigde heilige. Van de Heilige Nicolaas zijn dan ook ontelbare iconen gemaakt en vaak is hij afgebeeld als een Griekse bisschop.
In Oosterse kerken worden iconen, waaronder Nicolaasafbeeldingen, herhaaldelijk bewierookt. Hierdoor wordt de icoon vereerd en bidden gelovigen tot de voorgestelde heilige.
Op zeer veel iconen van Nicolaas zijn in de linkerbovenhoek Christus en in de rechterbovenhoek Maria afgebeeld. Nicolaas wordt vaak afgebeeld als een grijsharige, wat kalende man van middelbare leeftijd. Hij heeft een hoog voorhoofd met knobbels, die kennis en wijsheid aangeven. Nicolaas draagt vrijwel steeds een ronde, niet al te lange baard. Meestal heeft hij een bisschopsgewaad en een stola met kruisen aan. Opvallend is dat Nicolaas op de iconen geen mijter draagt. De reden is dat zo’n waardig hoofddeksel in de voormalig christelijke tijd niet werd gebruikt. Vaak houdt de Heilige Nicolaas met de rechterhand twee vingers omhoog. Dit is het zegende teken van het God-menszijn van Jezus Christus. De andere drie vingers komen in één punt bijeen en symboliseren God de Vader, zijn Zoon Jezus en de Heilige Geest; de Heilige Drievuldigheid. In de linkerhand houdt de Heilige Nicolaas meermaals het, al dan niet open, evangelieboek vast. Op oude Nicolaasiconen is het evangelieboek dicht. De open evangelieboeken laten steeds een variërende tekst zien. Op veel iconen wordt de Heilige Nicolaas niet geheel weergegeven, maar enkel de bovenste helft van het lichaam. Een icoon, waarop de Heilige Nicolaas van top tot teen is afgebeeld, wordt een kerkicoon genoemd. Kleinere iconen zijn vaak voor huiselijk gebruik.
De meest bekende, typerende iconen zijn:
-Nicolaas de Wonderdoener
-Nicolaas van Zarajsk
-Nicolaas van Mozajsk
-portreticonen
-vita-iconen
-processie-iconen
-metaaliconen
NICOLAAS DE WONDERDOENER
De Heilige Nicolaas heeft heel veel wonderen verricht tijdens en na zijn leven op aarde. Hij wordt dan afgebeeld met het bovenste deel van het lichaam. De geheven rechterhand geeft een zegengebaar en in de linker heeft hij een gesloten of open evangelieboek vast. Nicolaas draagt een bisschopsgewaad en over de schouders heeft hij een stola met drie kruisen, die verwijzen naar de triniteit; de Drievuldigheid van God de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Op deze iconen reiken Christus en Maria de bisschoppelijke waardigheden aan, namelijk evangelieboek door Christus en stola door Onze-Lieve-Vrouw. De stola wordt genoemd omophorion, die bisschoppen van de orthodoxe kerk dragen. Dit naar aanleiding van het tumult tussen Nicolaas en Arius op het concilie van Nicea in 325, waar Nicolaas een flinke klap heeft gegeven aan Arius en daardoor in de gevangenis belandt en hem de bisschoppelijke waardigheden worden ontnomen. Christus en Maria herstellen dit.
Veel iconen van Nicolaas als Wonderdoener dateren uit de 15e, 16e, 17e, 18e en 19e eeuw. Menige icoon heeft een “oklad”, dit is een oplegger, waarvan de nimbus is versierd. Dit is een cirkelvormige schijf die achter het hoofd is geplaatst als een stralenkroon. Soms draagt Nicolaas een Mitra; een bisschoppelijk hoofddeksel.
NICOLAAS VAN ZARAJSK
De Heilige Nicolaas wordt staande, frontaal afgebeeld met bisschopsmantel aan en stola om. Nicolaas houdt de armen opgeheven en gespreid en hij maakt met de rechterhand een zegengebaar. Dit wordt een Byzantijnse houding genoemd. Vaak zijn Christus met evangelieboek en Onze-Lieve-Vrouw met stola (omophorion) aan weerszijden afgebeeld.
NICOLAAS VAN MOZAJSK
Op de iconen van Nicolaas van Mozajsk is Nicolaas staande en frontaal afgebeeld met bisschopsmantel aan en stola om. Nicolaas houdt de armen wijduit. In de rechterhand heeft hij een zwaard omhoog gericht. In de linkerhand houdt hij de afbeelding van een stad, kerk of kremlin, dat als paleis wordt gezien en door Nicolaas wordt beschermd. Het zwaard is het symbool van het verdrijven van de Tartaren in 1380 uit de streek van Mozajsk.
PORTRETICONEN
Bij een portreticoon van de Heilige Nicolaas zijn het hoofd en een klein, ander deel van het bovenlichaam zichtbaar. Nicolaas wordt op karakteristieke wijze afgebeeld met een hoog voorhoofd als teken van wijsheid. Het haar van de heilige is vrij kort en de baard is rond en vol. Een portreticoon is voorbehouden aan belangrijke heiligen, omdat deze iconografie (beeldweergave) heel dichtbij de wijze van afbeelding van Christus staat.
VITA-ICONEN
Het Latijnse woord “vita” betekent “leven”. Een vita-icoon beeldt fasen uit het leven van een heilige uit. Nicolaas staat op een vita-icoon als centrale heilige afgebeeld en rondom hem zijn ontwikkelingen uit het leven weergegeven. Een vita-icoon heeft een vaste volgorde om weer te geven. De afbeeldingen worden gezien van links naar rechts en beginnen linksboven.
Veel voorkomende afbeeldingen op vita-iconen van Nicolaas zijn de geboorte, de wijding, een of meer verschijningen, drie onschuldige gevangenen, goudstukken voor drie jonge vrouwen, het redden van zeelieden en de dood.
PROCESSIE-ICONEN
Het bijzondere van processie-iconen is dat deze zowel aan de voorzijde als aan de achterkant zijn beschilderd. Deze iconen worden vaak meegedragen in processies of ommegangen op feestdagen. In het verleden zijn ook processie-iconen gebruikt om een vijand te verdrijven. Processie-iconen geven veelal de Heilige Nicolaas, als de wonderdoener, en de Moeder Gods.
In de orthodoxe kerk worden processie-iconen bewaard achter de iconostase, de beeldenwand, tussen altaar en schip van de kerk.
METAALICONEN
Sinds het begin van de jaartelling komen iconen van metaal voor. Deze iconen hebben een laag van goud, zilver of koper en zijn uit brons of messing (metaalmengsel) gegoten. Vaak is op een metaalicoon email aangebracht om de afbeelding te verlevendigen. De grootte van een metaalicoon varieert van heel klein, namelijk enkele centimeters, tot een veelvoud hiervan. Er zijn ook metaaliconen, die de vorm hebben van een tweeluik (diptiek) of drieluik (triptiek).
Metaaliconen zijn er op grote schaal gemaakt, omdat deze voor een grotere groep meer betaalbaar zijn in vergelijking met de duurdere, geschilderde iconen.
Geplaatst: 9 mei 2021
Laatst gewijzigd: 3 juli 2023
~~~
RELATIE MET DE HEILIGE BARBARA
Barbara van Nicomedië (273-306) is een christelijke heilige, maagd en martelares. Zij leeft in Nicomedië (Nicomedia) en in dezelfde periode als de heilige Nicolaas verblijft zij in Klein-Azie.
Barbara is de beeldschone dochter van een rijke man, die heiden is. De vader sluit zijn enige dochter op in een toren om haar te beschermen tegen onwelkome invloeden. Toch bekeert Barbara zich tot het christendom. De vader ontdekt haar toetreding tot het christendom als zij een derde venster in de toren vraagt. Dit venster met de twee aanwezige ramen symboliseren de Heilige Drie-Eenheid (Vader, Zoon en Geest). Vervolgens tracht de vader Barbara van het geloof af te brengen en hiertoe laat hij haar zelfs martelen. Barbara blijft bij haar geloof. Als de vader dit verneemt laat hij zijn dochter onthoofden. Barbara sterft op 4 december en dit is haar feestdag geworden.
Barbara wordt afgebeeld met enkele attributen, namelijk een toren met drie ramen, martelaarspalm en kanon. Zij is de beschermheilige van onder meer beiaardiers, bouwvakkers, brandweerlieden, infanteriesoldaten en mijnwerkers. Barbara is ook de beschermvrouw van onder andere de Nederlandse stad Culemborg.
De heilige Barbara wordt aangeroepen tegen koorts.
De heilige Barbara is één van de 14 noodhelpers, “Veertien Heilige Helpers”, die individueel en als groep worden vereerd. Het begrip noodhelper komt het eerst voor in het Duitse Rijnland en dit als een gevolg van een pestepidemie in de 14e eeuw. De 14 noodhelpers zijn: Achatius, Barbara, Blasius, Catharina, Christoffel, Cyriacus, Dionysius, Egidius, Erasmus/Emo, Eustachius, Joris, Margaretha, Pantaleon en Vitus.
Sint-Barbara wordt in Nederlands Limburg en ook in het Duitse Rijnland de vrouw van Sinterklaas genoemd. Hiervoor zijn redenen te noemen:
-de feestdag van Barbara is 4 december en deze ligt dichtbij 6 december; de naamdag van Nicolaas
-beiden leven in dezelfde periode, namelijk in het einde van de 3e en begin van de 4e eeuw
-de twee heiligen wonen in Klein-Azië
-Barbara en Nicolaas geloven in de Heilige Drie-Eenheid
-zowel Barbara, als Nicolaas worden vereerd in de Katholieke en Orthodoxe Kerk; zij zijn heiligen in het Oosten en Westen.
Geplaatst: 7 september 2023
Laatst gewijzigd: 3 februari 2024
~~~
ZES DECEMBER
De naamdag van de Heilige Nicolaas, 6 december, werd vele eeuwen terug enkel in het oosten gevierd, namelijk in de orthodoxe kerk. Ook in het Nederlandse Utrecht was 6 december al een kerkelijk feestdag en dit sedert 1163. Echter, de feestdag van Sint-Nicolaas is universeel geworden door het Concilie van Oxford in 1222. De naamdag van Sint-Nicolaas behoort sindsdien ook tot het westen tot de voorname, kerkelijke feestdagen. Hierdoor is wereldwijd 6 december de feestdag van de Heilige Nicolaas.
Geplaatst: 9 mei 2021
~~~