Waterland-Oudeman is een dorp en behoort tot de gemeente Sint-Laureins in de provincie West-Vlaanderen. Het plaatsje ligt vlakbij de grens met Nederland en ten zuiden van de plaats IJzendijke.
In 1229 is de parochie gesticht met de naam “Sint-Niclaes-ter-Varent”. Dit gebeurt door de Sint-Pietersabdij. Bij de kerk worden huizen gebouwd en zo ontstaat het gehucht “Sint-Niclaes-ter-Varent”. De naam “Sint-Nicles-ter-Varent” kent de volkse benaming van Sint-Niclaes in Varne”. De plaatsnaam is ontstaan doordat in Sint-Niclaes schepenen/wethouders uit Aardenburg zijn aangesteld om recht te spreken. Het grondgebied van het plaatsje is weggevaagd door de overstroming van 1375-1376. Sint-Niclaes-ter-Varent blijft gedurende bijna twee eeuwen onder water staan, namelijk van 1376 tot 1553.
In 1497 krijgt Paul de Baenst (1442-1497) de toestemming van Filips de Schone (1478-1506) de schorren ten oosten van Boekhoute tot voorbij IJzendijke door dijken te beschermen. Na het overlijden van Paul de Baenst ontvangt Hiëronymus Lauweryn/Jeronimus Lauwerein (±1450-1509), ridder en heer van onder meer Watervliet en Poortvliet, de machtiging door te gaan met het bedijken. Hij geeft de naam “Waterland” aan het ingepolderde land. Dit gebeurt in het gebied van Sint-Niclaes-ter-Varent. In 1526 gaat zijn zoon Matthias Lauweryn (1486-1540), die priester en geleerde is, verder met bedijken en zo ontstaat de Oudemanspolder. De naam Oudeman komt van een man met deze naam, die op een hoeve bij de zeedijk woonde. Een andere bron spreekt van het ontstaan van de naam “Oudeman” dat verlaten gebied betekent. De naam Sint-Niclaes-ter-Varent verandert in Sint-Nicolaas-ter-Varent.
In 1530 is er de bouw van een Sint-Nicolaaskerk, gelegen in de Kleine Oudemanspolder, iets ten noorden van de huidige locatie van de kerk, op Nederlands grondgebied. Door de godsdiensttwisten tussen katholieken en protestanten in de 16e en 17e eeuw raakt de Nicolaaskerk in verval en komt in protestantse handen. Halverwege de 17e eeuw wordt de kerk door Franse militairen verwoest. Hierna komt de huidige Sint-Nicolaaskerk in Waterland-Oudeman. De bouw vindt plaats in de periode 1670-1672. Naast de kerk is een deels ommuurd kerkhof. In de 18e eeuw wordt het kerkje uitgebreid. De preekstoel is uit 1711 en de biechtstoel is van 1716. Tegen het plafond van het priesterkoor is het jaartal 1774 zichtbaar. De kerktoren is gerealiseerd in 1850. Het interieur heeft de rococostijl. Een groot gebrandschilderd raam van “S. Nicolaus”, met de heilige Nicolaas en drie kinderen in een tobbe, is een schenking uit 1927.
In 1972 zijn de oude resten van “Sint-Nicolaas in Vaarne/Varne” gelokaliseerd. Dit zijn de fundamenten van de kerk en restanten van het kerkhof.
In 2005 is de kerk een beschermd monument geworden.
De Sint-Nicolaaskerk staat aan de Kerkstraat 32, B9988 Waterland-Oudeman.
Geplaatst: 11 november 2024