In Saint-Nicolas-de-Port is veel te zien omtrent Sint-Nicolaas. In het volgende komen aan bod:
– plaats
– basiliek
– rondgang

PLAATS

In Lotharingen, nabij de grote stad Nancy, ligt Saint-Nicolas-de-Port, de plaats van en voor Sint-Nicolaas in Frankrijk. Immers, het is de Franse bedevaartplaats om de Heilige Nicolaas te bezoeken. De oorspronkelijke naam van de plaats is “Port”. Van oudsher is “Port” een knooppunt van wegen en een economisch centrum van het toenmalige hertogdom Lotharingen. Jaarlijks bezoeken vele handelaren uit verscheidenen landen de plaats.

De overwinning van hertog René II van Lotharingen (1451-1508) op de Bourgondiërs van Karel de Stoute (1433-1477) op 5 januari 1477, de dag van de Slag van Nancy, is de aanleiding een grote kerk te bouwen. Deze kerk komt er ter ere van de onafhankelijkheid van Lotharingen en de Heilige Nicolaas, de patroonheilige van Lotharingen. Vervolgens wordt de naam van de plaats “Port” veranderd in “Saint-Nicolas-de-Port”.

De gerenommeerde Nicolaasplaats noemt zich “Capitale historique de Saint Nicolas”, ofwel “Historische hoofdstad van Sint-Nicolaas”.

BASILIEK

Het meest opvallende in Saint-Nicolas-de-Port is de basiliek, die is toegewijd aan de Heilige Nicolaas. De hoge torens van de basiliek zijn van ver te zien in het licht golvende landschap.

De basiliek beschikt over een aantal kerkschatten met betrekking tot Sint-Nicolaas. Tot deze kerkschatten behoren onder meer enkele zilveren schepen in miniatuurvorm en een zilveren borstbeeld van Nicolaas. Relieken van de Heilige Nicolaas zijn er ook te zien. Het betreft een stukje bot van het hoofd en een deeltje van de arm en van een hand een splinter van een vingerkootje. Dit vingerkootje is in 1087 te Lotharingen gekomen door een edelman, die de reliek in het Italiaanse Bari heeft gekocht en dit op de terugreis van een kruistocht. Deze edelman is Albert de Varangéville, ridder uit Lotharingen. Een schriftelijke bron uit 1255 maakt hiervan melding. Door de aanwezigheid van de relieken van Nicolaas en het plaatsvinden van wonderbaarlijke genezingen groeit Saint-Nicolas-de-Port uit tot een bedevaartsoord.

Al in de 11e eeuw wordt gesproken van de reliekhouder met de zegenende rechterhand van Sint-Nicolaas. In de basiliek liggen ook de ketens van de Lotharingse ridder Cunon de Linange, heer van Réchicourt. In 1230, tijdens de Zesde Kruistocht, wordt deze ridder gevangen genomen. Na 10 jaar geketend te zijn, gebeurt er een wonder. Door Nicolaas aan te roepen, wordt hij in een droom door Nicolaas meegenomen en belandt in Port voor de kerk, waar hij ontwaakt. Hij gaat de kerk binnen, waar juist een viering begint en ineens vallen de ketens van zijn lichaam. Hij neemt zich voor elk jaar een processie te houden op of rond 6 december en deze traditie bestaat nog steeds. Vervolgens geeft hij opdracht een kerk te bouwen.

In de loop van de jaren wordt de plaats Port steeds vaker door pelgrims bezocht en hierdoor neemt de bedevaartplaats aan betekenis toe. In 1429 brengt de moedige Jeanne d’Arc (±1412-1431) als pelgrim een bezoek aan de Nicolaaskerk in Port. Na bij de beeltenis van de Heilige Nicolaas te bidden vertrekt zij naar de Dauphin (kroonprins) om hem een belangrijke boodschap te brengen. In de basiliek staat een beeltenis van de biddende Jeanne d’Arc.

De bouw van de huidige, imposante Nicolaaskerk heeft heel lang geduurd. De bouwperiode van de kerk duurt van 1481 tot in 1545. Daarna wordt begonnen met de realisatie van de twee torens. De inwijding van de kerk gebeurt in 1560. Vlak hierna worden de twee torens van 85 en 87 meter hoogte opgeleverd. De totale bouwtijd omvat dus een periode van bijna 100 jaar. Het middenschip is 32 meter hoog en de twee zuilen bij het transept meten 28 meter. Deze kerkpijlers zijn de hoogste van geheel Frankrijk. Ook het orgel, dat op ruim 10 meter hoogte is geplaatst, is indrukwekkend met bijna 4000 pijpen. De basiliek kent vele, hoge glas-in-loodramen, waar fasen uit het leven van Nicolaas en legenden worden uitgebeeld. Ook heeft de basiliek een kapel ter ere van Sint-Nicolaas, waar ook vaandels zijn te zien met daarop de afbeelding van de vermaarde bisschop. Bij een groot beeld van Sint-Nicolaas ligt een gastenboek, waarin pelgrims woorden toevertrouwen aan Nicolaas.

In 1940 wordt het complex zwaar getroffen door bombardementen. De herstelwerkzaamheden beginnen in 1970 en zijn pas voltooid in 1985.

In 1950 ontvangt de flink gehavende kerk de titel basiliek. Het is paus Pius XII (1939-1958), de Italiaan die is geboren als Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli (1876-1958), die de titel aan de Sint-Nicolaaskerk verleend.

In de periode 1985-2000 zijn er dringende restauratiewerken aan de basiliek. Deze werkzaamheden zijn vooral mogelijk gemaakt door een groot legaat van enkele miljoenen dollars, van de vermogende, Amerikaanse Camille Croué Friedman (1892-1980), die is geboren in Saint-Nicolas-de-Port. Een gedenksteen ter ere van de grote weldoenster is aangebracht tegen de achterzijde van de basiliek.

In de grote basiliek is veel te zien, zoals beschilderde panelen van hout, waarop legenden van Nicolaas zijn uitgebeeld. Legenden zijn ook zichtbaar op de glas-in-loodramen.

Jaarlijks zijn er twee grote festiviteiten van één dag in Saint-Nicolas-de-Port, namelijk Tweede Pinksterdag en de zaterdag die het dichtst ligt bij 6 december. Op Pinkstermaandag is er een grote bedevaartdag met processie. Deze dag wordt genoemd “Fête de Saint-Nicolas”. In de basiliek is er dan een indrukwekkende plechtigheid om het lentefeest met Nicolaas te vieren. In de middag is er een eucharistieviering, gevolgd door een processie. Op deze dag wordt ook herdacht dat de relieken van Nicolaas van Myra naar Bari zijn gebracht. Na de ommegang wordt het “Santa Manna” uit Bari getoond. Elke bezoeker kan op het voorhoofd een kruisteken met manna van een priester ontvangen.

Tijdens de processie op Tweede Pinksterdag wordt een lied ter ere van Sint-Nicolaas gezongen. Het refrein is:
“Saint-Nicolas, ton crédit d’âge en âge
a fait pleuvoir tes bienfaits souverains.
Viens, couvre encore, de ton doux patronage
tes vieux amis, les enfants des lorrains!”
In het Nederlands wil dit zeggen:
“Sint-Nicolaas, uw vertrouwen van eeuw tot eeuw
heeft uw opperste weldaden doen neerdalen.
Kom, beschut nogmaals, met uw zoet beschermheerschap
uw oude vrienden, de kinderen van Lotharingen.”

Op de zaterdag op of dichtbij 6 december is er in de vroege avond een stoet ter ere van Sint-Nicolaas. Daarna wordt een vuurwerk afgestoken. Deze festiviteit is ontstaan in 1246 en kent dus een heel lange traditie.

RONDGANG

Behalve de basiliek is er nog meer te zien over Sint-Nicolaas in Saint-Nicolas-de-Port. Zo is in de Rue Charles Courtois op nummer 37 boven de deur een beeldje aangebracht met Sint-Nicolaas en drie kinderen in het pekelvat.

Aan de Place de la République 14 is er een brood – en banketbakkerij, namelijk de zaak van “Philippe Gaillet, patissier, chocolatier, glacier, traiteur”. Sinds 1976 bestaat dit bedrijf, waar bijzondere Nicolaasproducten worden aangeboden, met afbeeldingen van de Heilige Nicolaas en de mijter. De specialiteit van deze zaak is “Le Mitre de Saint-Nicolas” (“de Mijter van Sint-Nicolaas”), waarbij de mijter is gevuld met chocolade en marsepein.

Geplaatst 9 mei 2021
Laatst gewijzigd: 3 augustus 2022