Op de Valkhofheuvel, aan de Waal bij Nijmegen, staat de Sint-Nicolaaskapel. Deze kapel is het oudste gebouw dat op de historische heuvel staat. De Valkhofheuvel heeft een geschiedenis van duizenden jaren met bewoners als Bataven, Romeinen, Franken, Karolingers en Noormannen.
Bij de kapel is er een wijds uitzicht op de rivier de Waal en de verre omtrek. Dit verklaart het strategisch belang van de voormalige burcht op deze heuvel.
Op de heuvel heeft een burcht gestaan, waar ook keizers verblijven, zoals Otto II (955-983), keizer (973-983) van het Heilige Roomse Rijk. Hij huwt de 12-jarige Byzantijnse prinses Theophano/Theophanu (Constantinopel 960-Nijmegen 991) op 14 april 972 in de Sint-Pieter te Rome. Zij introduceert in het keizerlijk hof haar heilige en dat is Nicolaas van Myra, die in haar Byzantijnse land veelvuldig wordt vereerd. Het is dan ook Theophano die de bekendheid van Nicolaas brengt naar dit deel van Europa. Zij ligt dan ook aan de basis van de Nicolaascultus in West-Europa. Otto II overlijdt aan malaria op 7 december 983 en Theophano wordt dan keizerin-regentes (983-991) tot haar zoon, Otto III (980-1002), keizer is. Keizerin Theophano is veelvuldig in de burcht op het Valkhof, en Otto III is vlakbij het Valkhof gebaard. Theophano overlijdt op het Valkhof in 991. Meteen na het overlijden gaat het stoffelijk overschot naar het benedictijnenklooster te Keulen/Köln. Aangenomen is dat Otto III, ter nagedachtenis aan zijn moeder Theophano de Nicolaaskapel heeft laten optrekken rond 1030 en dit is wel jaren na zijn overlijden. Deze aanname is dan ook twijfelachtig. Volgens kunsthistorica Elizabeth den Hartog (1962), gespecialiseerd in middeleeuwse beeldhouwkunst, is het wel mogelijk dat Otto III de opdracht tot bouw van de kapel heeft gegeven. Hieruit volgt dat de kapel dateert van rond het jaar 1000.
De Nicolaaskapel is een hofkapel en kent een hoogte van 20 meter. De kapel heeft een achthoekige vorm. In de kapel is een icoon te zien met Sint-Nicolaas in het midden en aan de ene zijde Theophano en aan de andere kant Otto II. Op de aanwezige vredestekst staat onder meer: De kapel is toegewijd aan de heilige Bisschop Nicolaas. Hij toont liefde voor medemensen, biedt hulp in nood en bezit een legendarische goedheid. Dit kunnen wegwijzers zijn naar een rechtvaardige vrede …” De Nicolaaskapel is de enige, nog bestaande Romaanse kerk in Nederland. Ook is een afbeelding van keizerin Theophano aanwezig.
Adres: Voerweg 1, 6511RR Nijmegen.
~~~