In de Alpenlanden en de direct daaraan grenzende gebieden, komt Krampus voor als de duivelse begeleider van “Nikolaus”. Deze zwarte duivelsfiguur is vooral actief in Duitsland en Oostenrijk en staat symbool voor het kwade. Hij wil stoute kinderen straffen en is de donkere tegenpool van Sinterklaas, die brave kinderen beloont.

Krampus zorgt voor opschudding in de straten en op pleinen; hij jaagt voorbijgangers angst aan, poogt stoute kinderen te ketenen en hen naar de hel mee te nemen. Krampus ziet er afschrikwekkend en dreigend uit, draagt een grijze of zwarte vacht, rammelt met een ketting, heeft hoorns op het hoofd, toont een lange, puntige, rode tong, gaat op gespleten hoeven en toont een zwart geschminkt gezicht of draagt een zwart/rood masker. Hieruit blijkt dat Krampus veel overeenkomsten vertoont met het uiterlijk van de duivel.

Krampus draagt kettingen en een bos takken. Met de kettingen wil hij stoute kinderen meenemen en hen met de takken hen straffen. Met kettingen en bellen maakt hij lawaai om kwade geesten te verdrijven en mensen angst aan te jagen.

Met Sinterklaas komt Krampus op bezoek bij mensen thuis. Terwijl de Sint geschenken uitdeelt, dreigt Krampus met het meenemen van stoute kinderen, maar in de praktijk doet hij dit niet. Het komt ook voor dat Krampus jonge vrouwen dreigt en hen met de roe slaat op hun achterwerk.

De naam “Krampus” komt uit het Oudhoogduitse woord “klauw” en hij wil stoute kinderen “klauwen” ofwel grijpen.

Er wordt gezegd dat Krampus uit de Oudheid stamt, maar de eerste bronnen, die melding maken van Krampus, dateren uit de 16e eeuw. Krampus is actief bij oude rituelen als symbool van de angstaanjagende wintergeesten, die in de winterperiode van zich doen spreken.

Zelfs in de 21e eeuw is Krampus een “cultfiguur”. Hij komt voor in boeken, films, kunstwerken en in stoeten gaan velen verkleed als Krampus. Deze metgezel van Sint-Nicolaas kan zich in een grote belangstelling verheugen. Dit komt door het anders zijn in de gedaante en uitmonstering. Hierdoor toont Krampus een totaal ander beeld dan het gangbare. De figuur boeit velen door het uiten van de donkere kant van het bestaan.

Krampus komt meestal voor in de eerste week van december, vooral op de avond van 5 december, Krampusdag, en in de kerstperiode. In de eerste helft van december zijn er ook Krampuslaufen. Dit zijn optochten met veel Krampussen.

De meeste stoeten met Krampussen zijn in de periode begin december tot Kerstmis. De duivelachtige Krampus laat toeschouwers schrikken, neemt een kind even mee, gaat op de foto met belangstellenden en laat bellen klinken. Krampussen tonen een grote verscheidenheid en dit uit zich in hoorns, vachten, gezichten, bellen en geluiden. Een enkele Krampus draagt een korf op de rug en heeft een roe bij zich. Een enkele Krampus oogt lief en zwaait, knikt, geeft een hand en draagt geen grote hoorns.

Tijdens een Krampuslauf is er veel interactie tussen de schrikaanjagende figuren en het publiek. Krampussen komen heel dicht bij de mensen, raken hen aan, kijken in hun ogen en gaan op de foto met toeschouwers.

Het masker en de kleding van Krampus zijn kostbaar en hebben een aankoopprijs van zo’n € 2.000,00. De maskers wegen veelal tussen de 10 en 15 kilogram.

Een grote, heel druk bezochte Krampuslauf is er in München. In het centrum van de Beierse stad is de Krampuslauf een bekende traditie. De stoet met zo’n 300 Krampussen gaat door de straten van de “Christkindlmarkt”. Behalve Krampussen gaat ook Sint-Nicolaas mee in de stoet, evenals een meisje die als een engel is verkleed. Aan de rondgang doen vele groepen mee uit Beieren, Oostenrijk en het Italiaanse Süd-Tirol.

Behalve in München zijn er in andere plaatsen stoeten met Krampussen, zoals in de Oostenrijkse plaatsen Graz, Innsbruck en Salzburg. Ook in het Italiaanse Süd-Tirol is er een Krampuslauf in Kastelruth/Castelrotto.

De duivelsfiguur Krampus staat aan de basis van menig metgezel van Sint-Nicolaas, zoals Zwarte Piet in België en Nederland.

Geplaatst: 9 mei 2021
Laatst gewijzigd: 21 oktober 2024